12/12/2019
Herbestemmen: al eens aan een fort gedacht?
Het herbestemmen van forten is ‘in’. Nederland kentmaar liefst 10 verschillende historische verdedigingslinies. De twee bekendste zijn de Stelling van Amsterdam en de Nieuwe Hollandse Waterlinie (genomineerd voor de UNESCO status, 2019). De laatste jaren is de aandacht voor dit verborgen erfgoed enorm vergroot. Via een aanbesteding worden nieuwe eigenaren en exploitanten voor forten gezocht en krijgen forten nieuwe eigentijdse functies. Van restaurant tot cultuurcentrum, van logeerplek tot schuilplek voor beschermde diersoorten. Zelf ben ik al van kinds af aan geïntrigeerd door deze bijzondere cultuurhistorische waterlinies. Tijd om hier eens een blog over te schrijven dus!
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is vanaf 1815 aangelegd om het westen van Nederland te verdedigen. Van Muiden in het noorden tot de Biesbosch kon een strook land onder water gezet worden en de doorgangen werden afgesloten met 5 vestingen, 39 forten en 5 lunetten (Bron: Forten.info) De Stelling van Amsterdam is een monumentale verdedigingsring van 42 forten, 4 batterijen en een aantal dijken en sluizen. Ze heeft sinds 1996 de UNESCO status.
“De Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Stelling van Amsterdam zijn erfgoed van wereldniveau. Ze zijn uniek en verdienen het om behouden te blijven voor volgende generaties. De werelderfgoedstatus is belangrijk voor het behoud en de ontwikkeling van de forten en voor het toerisme. De uitbreiding van de Stelling van Amsterdam met de Nieuwe Hollandse Waterlinie maakt het beeld van de ‘grootsheid’ compleet.” (Bron: www.hollandsewaterlinie.nl)
Mooie voorbeelden van herbestemde forten
De afgelopen jaren zijn veelforten herbestemd. Een goede ontwikkeling die zorgt voor werkgelegenheid en behoud van cultuurhistorie. De forten worden toegankelijk en (be)leefbaar gemaakt voor het publiek en hiermee wordt het onderhoud en behoud gewaarborgt. Zo is Fort Beemster een fantastisch voorbeeld van een prachtige herbestemming: achter de historische muren van dit fort huist tegenwoordig een van de meest luxe en duurzaamste wellness resorts – en evenementenlocatie – van Nederland. Bekroond als ‘Beste Noord-Hollandse onderneming van 2015’.
GeoFort is een succesvol voorbeeld van een herbestemd fort tot educatieve attractie op het gebied van cartografie en navigatie. Hier vind je naast vergaderzalen en een 3D café oude en nieuwe geotechnieken in de GeoExperience, een vleermuisspeurtuin en een ‘intelligent’ doolhof. Een aanrader om met het hele gezin te bezoeken.
Fort bij Vechten is een fraai herontwikkelde locatie voor evenementen. Je kunt hier de historie opsnuiven in het waterliniemuseum of door deel te nemen aan een ronddleiding of actief aan de slag voor bedrijfsuitjes of feestjes met een van de uitdagende en spectaculaire activiteiten van Fort events.
Vuurtoreneiland, gelegen in het Markermeer bij Durgerdam, is een uniek stukje natuur in Amsterdam. In een ruig landschap vind je hier Amsterdams’ enige vuurtoren, een vervallen fort, zeldzame flora en loslopende fauna. In het najaar worden de voormalige troepenverblijven omgetoverd tot een bijzonder en sfeervol winterrestaurant. In de zomer kun je in een glazen kas eten in en van de natuur. Samen met de boottocht is dineren op Vuurtoreneiland een unieke, romantische ervaring. Een aanrader dus als je je partner wilt verrassen met een bijzonder diner. Wees er wel op tijd bij, want de beschikbare avonden zijn in no-time uitverkocht (Tip: volg ze op Facebook; dan ben je direct op de hoogte wanneer de kaarten weer in de verkoop gaan).
Fundamental Concepts; ervaren herbestemmer van forten
Als liefhebben van forten ben ik ontzettend blij hier nu sinds een paar jaar zakelijk mee aan de slag te zijn. Zo mochten we, als team lid vanLinie Expert Team (LET), adviseren bij de ontwikkeling van De Batterijen bij Nieuwegein, Fort Rijnauwen, Fort Uithoorn en Fort Nigtevegt. Het LET is een multi-disciplinaire en vernieuwende denktank van de provincies Noord-Holland en Utrecht die aan het werk gaat met casussen uit de praktijk. Het kan hierbij gaan om fortontwikkelingen, recreatieve verbindingen en bredere gebiedsontwikkelingen. Het Linie Expert Team bestaat op dit moment uit zestien experts, met acht verschillende disciplines. Daarnaast hebben we meegedaan aan de tender voor Fort Kudelstaart. Samen met Tenman en TopSail, gesteund door Vondel hotels, dienden we een nautisch concept voor Zeilfort Kudelstaart in. Helaas verloren we deze tender met een miniem verschil ten opzichte van de nummer 1. Miniem met de hoofdletter M dus. Best even balen.
Een fort… iets voor jou?
Maar niet (lang) getreurd; want… er zijn nog genoeg forten over met potentie om succesvol herbestemd te worden. De provincies Noord-Holland en Utrecht zetten zich enorm in om zijn als UNESCO ‘site holder’ verantwoordelijk voor het behoud van dit werelderfgoed. Wij weten de weg naar verschillende subsidies, kunnen goed een haalbare businesscase opzetten en een goed netwerk voor een verdere ontwikkeling.
Heb jij belangstelling in het herontwikkelen van een fort? Zoek of weet je een locatie die hier uitermate geschikt voor is? Of heb je hulp nodig bij het verder brengen van jouw plannen? Wij helpen je graag! Bel of mail me: 06 55 83 29 52 / John@fundamentalconcepts.nl.
